Foreks Nedir?

Foreks kelime yapısı olarak, yabancı para değişimi anlamına gelen İngilizcesi ‘’Foreign Exchange’’ kelimelerinin ilk hecelerinin kısaltılmış halidir. Daha da kısaltılmış haliyle FX olarak da bilinmektedir. Finansal anlamda incelendiğinde ise, ülkelerin para birimlerinin karşılıklı olarak değerinin belirlendiği alım-satım işlemlerinin yapılabildiği piyasayı ifade etmektedir. Daha geniş anlamda, bir ülke para biriminin başka bir ülke para birimine çevrildiği ve döviz ticaretinin yapılabilmesine olanak sağlayan piyasadır. Küresel çapta işlem yapılabilme ve dünyanın en likit piyasası olma özelliğine sahip olan Foreks piyasaları, dalgalı kurdan dolayı oluşan fiyat değişikliklerinden faydalanarak çift yönlü işlem yapabilme imkanı sunmaktadır.

• Foreks’in Tarihçesi

Paranın icat edilmesi ve uluslararası ticaretin başlamasıyla bir malın değeri parasal değerle ölçülmeye başlanmıştır. Ortaçağda ticaretin gelişmesi ile borç aracı ve ödeme karşılığı olarak değerli madenler kullanılmış. Ticaretin bölgesel olarak gerçekleşmesi bu durumun bir süre sorunsuz işlemesine neden olmuştur. Fakat 2.Dünya Savaşı ile değişen global ekonomik dengelerle artan uluslararası ticaret hacmi ve rekabetçi piyasa ile döviz ticareti önemli gelir imkanı sunmuştur. Bununla birlikte farklı ülkelerin farklı para birimlerini kullanması o mala ilişkin değer biçilmesini zorlaştırmış. 1944 yılında ABD’nin bir kasabası olan BrettonWoods’ta Birleşmiş Milletler Para ve Finans konferansında 45 ülkeden 730 temsilci katılarak istikrarlı küresel bir ekonominin belirlenmesi için bir araya geldiler.  Konferans sonunda alınan kararla dengeli ayarlanabilir kur sistemi belirlenirken Altın Borsası için standart oluşturulmuştur.  ABD Dolar’ı küresel para birimi olarak kabul edilerek diğer ülke para birimleri Dolar’a endekslenmiştir ve 1 ons 35 dolar olarak kabul görmüştür. Para birimlerinin birbirleri karşısında değerlerinin belirlenmesi göz önüne alınırsa bu piyasanın temelleri BrettonWoods Anlaşması’na dayanmaktadır.

• Yatırımcı sayısı ve işlem hacmi ile dikkat çeken Forex piyasası, nasıl bir piyasadır ve nasıl bir yatırım ortamına sahiptir? 

Foreign Exchange kelimelerinin kısaltılmasıyla ortaya çıkan Forex, ülkeler arasında para birimlerinin değiş tokuşunu anlamına gelmektedir. Bu piyasadaki işlemlerde yalnızca döviz ticareti değil altın, gümüş, petrol gibi emtiaların yanında CFD olarak tanımlanan vadeli kontratların ticaretini de yapabilirsiniz. Günlük yaklaşık 5,3 trilyon dolar işlem hacmi ile dünyanın en büyük ve en gelişmiş finans piyasası olarak kabul edilmektedir. Başka bir deyişle dünyanın en büyük borsası olan NYMEX’in günlük işlem hacminin yaklaşık olarak 22,5 milyar dolar olduğunu göz önüne alırsanız bu piyasanın büyüklüğü konusunda fikriniz olabilir. Yatırım işlemleri tüm dünya ile aynı olanaklar altında, internet üzerinden 5/24 gerçekleştirilir. İşlem mantığı temelde döviz bürolarında ve kuyumcularda yapılan işlemlerle aynıdır. Yani Dolar’ın yükseleceğini düşünüyorsanız, bir döviz bürosuna gider ve cebinizdeki para ile Dolar alırsınız. Dolar yükselerek beklentiniz gerçekleştiğinde ise döviz bürosuna aldığınız Dolar’ı tekrar satarak; ilk baştakine göre daha fazla paraya sahip olursunuz. Forex piyasasında ise herhangi bir parite veya emtianın fiyatında yükseliş beklentisine sahipseniz açmış olduğunuz forex hesabınızda bulunan teminatınızla sadece bir bilgisayar ve internet bağlantısı sayesinde “alış” işlemi, düşeceği beklentisine sahipseniz “satış” işlemini kolay ve hızlı bir şekilde açabilirsiniz.

• Bu piyasanın avantajlarıve riskleri nelerdir?

Yüksek volatilite ve kaldıraç sebebiyle temel olarak riskli bir piyasadır. Aslına bakılacak olursa var olan kaldıraç özelliği Foreks'i hem riskli hemde avantajlı hale getirmektedir. Foreks'i avantajlı hale getiren diğer özellikleri ise;

• Yüksek likidite,
• Yüzlerce enstrümanda işlem imkânı,
• Emir çeşitliği,
• 5/24 saat açık piyasa ve
• Çift yönlü işlem yapabilme özellikleri olarak sıralanabilir.

İşlemlerinizdeki kazanç ya da kayıp oranınızı kaldıraç kadar etkileyen bir diğer önemli unsur ise marjin seviyenizdir. Bildiğiniz gibi parite ve emtialarda gün içinde yüksek volatiliteler yaşanabilmektedir ve bu durum açtığınız pozisyonun tersi yönündeki hareketlilik olması durumunda pozisyonunuzda kaldıraç oranınızın büyüklüğü ile orantılı olarak eksiye düşmenize neden olacaktır. Bunun yanında küresel piyasalardavolatilitenin neredeyse en çok hissedildiği piyasa olmakla birlikte sadece işlem yaptığınız varlığa ait dinamizmleri değil, tüm ekonomik gelişmeleri takip etmeniz gerekmektedir. Bu bağlamda teknik analizleri desteği almanız ve gün içindeki önemli gelişmelerden haberdar olmanız doğru işlem açabilmeniz için size fayda sağlayacaktır. Ayrıca işlemlerinizde "zararı durdur" ve "kar al" emirlerini kullanması bu piyasa için olmazsa olmazlardandır. Bu strateji ile hem kârınızı hem de zararınızı kendiniz belirlemiş olursunuz. Herhangi bir ekonomik dayanağı ve teknik değerlendirme olmadan sadece ‘çok düştü buradan yükselir’ düşüncesiyle alım-satım yapılması işlem başarı yüzdesini oldukça düşürecektir. Kısacabu piyasanın avantajlarından faydalanabilmek için içgüdüsel değil teknik ve temel analizlerden destek alarak işlem açılması en doğru işlem stratejisi olacaktır.

• Bu piyasanın en büyük özelliği olan kaldıraç sistemi nedir?

Foreks piyasasının en önemli ayrıcalıklarından birisi kesinlikle kaldıraçlı alım -satım işlemleridir. Kaldıraç yatırımcının parasının belli bir katına kadar işlem yapabilmesini sağlayan araçtır. Kaldıraç kar ve zararı etkileyen bir parametre değildir.Kaldıraç oranı düştükçe teminat oranı artar. Türkiye’de SPK tarafından düzenlenmiş bu oran 50.000 TL veya muadili döviz tutarının üstünde olan müşteriler için kaldıraç oranlarını 1:10 olarak belirlenmiştir.

• Yatırımcı bu piyasada güvenle yatırımını yapabilir mi? Türkiye’deki Forex’in yasal yaptırımları nelerdir?

Türkiye'de Forex piyasası Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenmektedir.Bu piyasada işlem yaptırmak üzere teminat kabul eden tüm aracı kurumlar yatırımcılarının paralarını Takasbank nezdinde saklamakla mükelleflerdir. Bu bağlamda yatırımcı parasının güvenilir merkezde tutulduğunu bilerek güvenle işlem yapabilir. Aracı kurumlar Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen sermaye, risk yönetimi, kalite kontrol, bilgi işlem, belge kayıt, reklam tanıtım ve raporlama kurallarına uymaktadırlar. Yani aracı kurumların faaliyetlerinin ve yetkilerinin kontrol edilebilirliği ön planda tutularak şeffaflık ilkesi esas alınmıştır. Yatırımcıların yasal hakları gözetildiği için bu piyasada güvenle işlem yapabilirsiniz.

• 2011 yılında çıkan yasa ile yatırımcı yatırımlarını yapmak için yurtdışı kaynaklı şirketler yerine Türk şirketlerini kullanmaya başladı peki bununla birlikte ne gibi değişiklikler geldi?

Türkiye’de temeli Kapalıçarşı’da usta-çırak ilişkisine dayanarak atılan ve hiçbir denetime tabi olmadan kişi veya kurumlar tarafından yapılan Foreks işlemleri “merdiven altı” dediğimiz şekilde gerçekleştirilmekteydi. Türk yatırımcılar yabancı aracı kurumlar vasıtasıyla işlemlerini yurtdışı bağlantılı olarak gerçekleştiriyordu.Yabancı kurumlarda işlemler gerçekleştiren yatırımcılar öncelikle denetim sıkıntısı ve yabancı dil sıkıntıları ile karşılaşmaktaydılar.Ayrıca para çekim işlemlerinde de gecikmeler ve problemler meydana gelmekteydi.2011 yılında Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenlemeleriyle birlikte denetim altına alınarak yasallık kazanmıştır. Bir diğer önemli ve güven sağlayıcı unsur ise yatırımcı teminatlarının Takasbank nezdinde saklanıyor olmasıdır.

• SPK’ya kayıtlı olan ve olmayan aracı kurumlararasındaki farklar nelerdir?

SPK tarafından getirilen düzenlemeler ve tebliğe göre,  işlemlere aracılık eden kurumların SPK tarafından onaylı olması gerekmektedir. İşlemlerinize aracılık etmesi muhtemel şirketlerin tebliğlere uygun olduğunu SPK’ya göstermesi ve bunun sonucunda da lisans almaları zorunlu kılınmıştır. Bu uygulama sayesinde de yatırımcının dolandırılma olasılığı ortadan kaldırılmıştır. Yine de yasal olmamasına rağmen faaliyet göstermeye çalışan kurumların olduğu bilinmektedir.Foreks piyasasında işlemler platformlar üzerinden gerçekleştirilmekte Aracı kurumların yasal denetimlere tabi olmadığı koşullardaplatforma yansıtılan fiyatlar üzerinde oynamalar meydana gelebilir veya yatırılan anaparalarına ulaşımları engellenebilir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun web sitesinden çalışmak istediğiniz şirketin yetki belgelerine ulaşabilirsiniz. SPK belgesi sahibi olan aracı kurumlar belirli bir sermaye gücüne ve bilgi işlem altyapısına sahip olmaya tabi tutuluyor. Bu da Foreks şirketlerini, yatırımcı açısından daha güvenilir bir kurum haline getiriyor.

•  Kariyer seçimini bu sektörde yapacak kimselerene gibi tavsiyelerde bulunabilirsiniz?

Foreks’in Türkiye’de yeni bir sektör olduğunu ve hiç durmadan büyüdüğünü göz önüne alırsak kariyer olanaklarının da bir hayli geniş olduğu aşikârdır. Borsa veya operasyon kanadında kariyer fırsatları oldukça geniş yelpaze sunmaktadır. Bu piyasada yer almak isteyen kişilerin eğitim süreleri boyunca sektörü ilgilendiren konularda kendilerini daha fazla yetiştirmelerini öneririm. Ayrıca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenlemiş olduğu lisanslama sınavlarına hazırlanmalarını ve en kısa sürede belgelerini almalarını tavsiye ederim.